Said Halim Paşa

 

Said Halim Paşa, İkinci Meşrutiyet devrimizin fikir ve devlet adamlarındandır. 

1913 - 1916 yıllarında, Balkan Harbinin sonu ile Birinci Dünya Harbinin ilk senesinde sadrazam olarak hükümetin başında bulunuyordu. Tarihimizin en buhranlı ve acı bir devresinde vatana hizmet için çalıştı. Yazdığı eserlerle aydınlara yol göstermek, dertlerimizin ve gerileyişimizin gerçek sebeplerini ortaya koymak istedi. 

Günümüzde devam etmekte bulunan fikir mücadelesinin, Meşrutiyet’teki fikir hareketleri ile başladığı malûmdur. Bu fikrî uyanış devresi içinde Said Halim Paşa «İslâm birliği» ve «İslâmcılık» akımının en öndeki temsilcilerinden biri idi. Meseleleri bu açıdan ele almıştır.

O yıllarda aydınlan meşgul eden ve hepsinin verdikleri eserlerde tesirleri görülen, İslâmcılık, Türkçülük, Osmanlıcılık ve Batıcılık gibi temel fikir cereyanları ciddî olarak tetkik olunmak lâzımdır. Bunun, şimdiki ve gelecekteki tefekkür hayatımız için lüzumlu ve faydalı olduğu meydandadır. 

«Buhranlarımız» adını taşıyan bu cildin içinde Said Halim Paşa’nın on yılda ayrı ayrı kaleme alıp yayınladığı yedi kitap vardır. Bunlar memleket meseleleri ve buhranlarımız üzerinde İslamcı bir görüşle yapılmış denemelerdir. Kitabın dilini, böyle fikrî bir eser için mümkün olabilecek son derecede sadeleştirmeye çalıştım. 

Bunun -ehliyetimin yetersizliğinden olacakbeni çok uğraştırdığını itiraf etmeliyim. Fakat herhalde yazara, anlatmak istediğinin aksini söyletmediğimi iddia edebilirim. Sadeleştirme sırasında eserden hiçbir çıkarma yapılmamıştır.

Yazarın hayatı ve eserleri hakkında, kitabın başına bir kısım ekledim. Gerek bu kısımda ve gerek metnin içinde geçen bazı ifadeler ve isimler hakkında kitabın sonuna ilâve ettiğim «Açıklamalar» la yardımcı olmaya çalıştım. 

Metni teşkil eden yedi kitabın her biri, kendi konusu etrafında yazılmış olmakla beraber, müşterek mevzulara da temas etmektedirler. Bu sebeple daha derli - toplu bir fikir kazanılması ve incelemelere yardımcı olması için indeks ilâvesine lüzum gördüm. 

Felâketli bir devirde yetişmiş olan bu samimî fikir adamımızın, Türk düşünce tarihinde lâyık olduğu yeri alacağını ve eserin genç aydınlara faydalı olacağını umuyorum. İstikbal, yeni nesillerden, Türkiye’mizi mutlu kılacak milliyetçi teşebbüsler beklemektedir.