Mahmut Yesari

 

Yesari, Mahmut (1895-1945) Çulluk, Tipi Dindi gibi yapıtlarıyla dönemine tanıklık eden, çok okunan roman ve oyun yazarı; karikatürist. İyi akşamcıydı ve tüberkülozdu. 

Değişmekte olan bir toplumun yaşamından gerçekçi sahnelerin yer aldığı roman ve hikâyelerinde her iki konu da ayrıntılı işlenir. Yakacık Mektupları bir tüberküloz hastanesi röportaj öyküleri topluluğudur. Nâzım Hikmet'le evinde yatıya kalacak kadar iyi arkadaştı. 

O dönemde tanıdığı kendinden yirmi yaş genç yazar Cahit Uçuk'la evliliğini, Cahit'in teklifiyle yaptı. Bir gün Cahit Uçuk'ların evine yemeğe gitmişti, lezzetli yemekler yenildi, bir aralık Cahit Uçuk bir soru sordu: "Benimle evlenirmisiniz Yesari Bey?" 

Bir ay sonra nikâh haberi yayımlandı. Yazarlık ve gazetecilikle geçinen Yesari, gazetelerde tefrika edilen romanlarını defterlere yazardı. Ömer Rıza Doğrul bu defterlerde bir tek karalamanın olmadığını vurgular. Rifat Ilgaz, bir konuşmamızda gazete patronu Halil Lütfi Dördüncü ile yazar Mahmut Yesari'nin bir düellosunu anlatmıştı. 

Dördüncü, muhasebeye "Yesari çok içiyor, işi aksatabilir, romanının tamamını teslim etmeden para vermeyin" diye emir verir.

Yesari yeni romanının ilk üç dört defterini getirince öğrenir durumu; defterleri bırakmaz, bir hafta sonra on-onbeş defteri bırakır, parasının ilk bölümünü alır. 

Diziciler üç defter sonra konunun değiştiğini görürler. Yesari eski defterleri bırakmıştır meğer. Acele yazarı bulurlar. O da onlara yeni defterleri gösterip güler, "yeni bölümleri verdikçe paramı hemen almalıyım." SENNUR SEZER Cahit Uçuk Silsilename / Selim İleri "Unuttuğumuz Mahmut Yesarî", Zaman, 11 Nisan 2009 

Mahmut Yesari (5 Mayıs 1895 - 16 Ağustos 1945) Türk roman, hikâye ve oyun yazarı.

Yaşamı

Mahmut Yesâri, 5 Mayıs 1895 tarihinde İstanbul'da doğdu. Miralay Fahrettin Bey'in oğlu, Osmanlı milli marşı Hamidiye'nin bestecisi Ahmet Necip Paşa'nın torunu, öykücü Afif Yesari’nin babasıdır. Soyadını, sol eliyle yazdığı için Yesari lakabı ile anılan Yesârî Mehmet Esad ile oğlu hattat Yesârizâde Mustafa İzzet dedelerinden almıştır. Yesârî Mehmet Esad'ın büyük dedesi ise döneminin ünlü müderrislerinden, Mekke kadılığı da yapmış olan Kazâbâdî Ahmet Efendi'dir.

Lise öğrenimini İstanbul Lisesi’nde tamamladı. Öğrencilik yıllarında Münir Süleyman Çapanoğlu ile arkadaşlık kurdu. Resim öğrenimi için Avrupa'ya gideceği sırada I. Dünya Savaşı patlak verince Güzel Sanatlar Okulu’nda girdi; okulu bitirmeden askere alındı ve Anafartalar Cephesi’nde görev yaptı.

Savaştan döndükten sonra sanat hayatına karikatürle başladı. 1918-1919 yıllarında çizgileri Diken ve Gıdık dergilerinde yer aldı. 1920’lerde oyun yazarlığına yöneldi. Bu alandaki ilk ürünü Fidan Zehra adlı uyarlama oyunudur. Oyunlarının çoğu Darülbedayi tarafından sahnelendi. Oyun yazarlığından sonra roman yazarlığına yöneldi. İlk romanının adı Namus'tur.

Reşat Nuri Güntekin ile birlikte çıkardığı “Kelebek (77 sayı, 1923-24)” olmak üzere “Resimli Her şey”, “Yedigün” ve “Yarımay” gibi dergilerde öyküler yayımladı, gazetelerde romanlar tefrika etti, telif ve uyarlama oyunlar yazdı. 1925 yılında yayımlanan Çoban Yıldızı adlı romanıyla üne kavuştu, 1927'de yayımlanan Çulluk adlı romanıyla ünü yaygınlaştı. Bu roman, kimilerince Türk edebiyatının ilk işçi romanı kabul edilir. 

Hikâye ve romanları Yarın, Her şey, Yedigün, Yarımay dergilerinde dizi halinde yayımlandı. Hikâyelerinin çoğu kitap olarak yayımlanmadı. Konularını yakın çevresinden, halkın günlük yaşamından aldı. Günlük gazetelerde edebiyat ve tiyatro alanında kısa tanıtım ve eleştirileri çıktı. Tiyatro uyarlamaları yaptı. 

Film senaryoları yazdı. Romanları dışında Yakacık Mektupları adıyla bir anılar-hikayeler kitabı ve Sürtük adlı oyunu en bilinen eserleridir. Yapıtlarından Bağrı Yanık Ömer de edebiyatımızın ilk çocuk romanı olarak bilinmektedir.

Ömrünün son yıllarında kendinden 20 yaş küçük olan Cahit Uçuk ile evlendi. Mahmut Yesari, 16 Ağustos 1945 günü Yakacık Sanatoryumu'nda veremden öldü. Çamlıca'da Çakaldağı'ndaki aile mezarlığı'nda toprağa verildi.

Eserlerinden bazıları

• Çoban Yıldızı (1925)
• Çulluk (1927)
• Pervin Abla (1927)
• Ak Saçlı Genç Kız (1928)
• Su Sinekleri (1932)
• Ölünün Gözleri (1933)
• Tipi Dindi! (1933)
• Dağ Rüzgarları (1939)
• Gece Yürüyüşü (1944)
• Yakacık Mektupları (1938)
• Bay-Bayan
• Akşam Gariplği
• Telli Turna
• Bağrı yanık Ömer
• Nasıl Mason Oldum? (Mizah)
• Sürtük (Tiyatro Eseri)