Adalet Ağaoğlu

 

Adalet Ağaoğlu, 1929'da doğdu. Ortaöğrenimini Ankara Kız Lisesi'nde tamamladı. Ankara Üniversitesi DTC Fakültesi'nin Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi (1950). Açılan bir sınavla Ankara Radyosu'na girdi; burada ve kuruluşundan sonra TRT'de çeşitli görevlerde bulundu (1951-70). 

TRT Radyo Dairesi Başkanlığından, kurumun özerkliğine el konulması sonucu istifa etti. Öğrencilik yıllarında başladığı yazarlığını 1970'ten sonra başka hiçbir işle paylaşmadı. Radyo ve sahne oyunlarını romanları, öykü, anı, deneme kitapları izledi. 

Bu çalışmalarında hayatın değişim ve dönüşümlerine duyarlı yaklaşımlarıyla dikkat çekti. Doğa, toplum, zaman ilişkilerinin insanın iç dünyasındaki yansımalarını düşünce üretebilecek boyutlarda irdeledi.

Değişimler karşısında edebiyatın yapısal durumu bakımından da arayışçı davrandı; kendine özgü anlatım biçimleri geliştirdi. Adalet Ağaoğlu, özenli, yaratıcı bir dil kullanmaktadır. 

Yoğun bakım tedavisi gören Ağaoğlu, çoklu organ yetmezliği sebebiyle 14 Temmuz 2020'de öldü. Cenazesi 15 Temmuz günü Cebeci Asri Mezarlığı'nda toprağa verildi.

Kitapları: 

Oyun: 

Bir Piyes Yazalım (1953), oynanmış, basılmamış; 

Evcilik Oyunu (1964); 

Çatıdaki Çatlak (1965); 

Sınırlarda (1970); 

Tombala (1967); 

Üç Oyun: 

Bir Kahramanın Ölümü, 

Çıkış, 

Kozalar (1973); 

Kendini Yazan Şarkı (1976); 

Duvar Öyküsü (1992); 

Çok Uzak-Fazla Yakın (1991); 

"Fikrimin İnce Gülü" (1996).

Roman: 

Ölmeye Yatmak (1973); 

"Fikrimin İnce Gülü" (1976); 

Bir Düğün Gecesi (1979); 

Yazsonu (1980); 

Üç Beş Kişi (1984); 

Hayır... (1987); 

Ruh Üşümesi (1991); 

ROMANTİK Bir Viyana Yazı (1993). 

Öykü: 

Yüksek Gerilim (1974); 

Sessizliğin İlk Sesi (1978); 

Hadi Gidelim (1982); 

Hayatı Savunma Biçimleri (1997). 

Anı: Göç Temizliği (1985); 

Gece Hayatım (Rüya Anlatısı, 1991). 

Deneme: 

Güner Sümer Toplu Eserleri I.-II. Cilt (1983); 

Adalet Ağaoğlu Seçmeler (1993). 

Ayrıca basılı olan ve olmayan çevirileri vardır. 

Ödülleri: 

Üç Oyun, 1974 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü; 

Yüksek Gerilim, 1975 Sait Faik Hikâye Armağanı; 

Bir. Düğün Gecesi, 1979 Sedat Sima-vi Vakfı Edebiyat Ödülü, 

1980 Orhan''Kemal Roman Armağanı, 

1980 Madaralı Roman Ödülü; 

Çok Uzak-Fazla Yakın, 1992 Türkiye İş Bankası Edebiyat Büyük Ödülü (Tiyatro); 

ROMANTİK Bir Viyana Yazı, 1997 Aydın Doğan Vakfı Roman Ödülü. 

1995 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat (Edebiyat) Büyük Ödülü. 

Unvanlar TÜYAP Onur Yazarı (1994), Eskişehir Anadolu Üniversitesi Fahri Doktora Unvanı (1998), 

ABD OSU (Ohio State University, Humane Letters) Edebiyat Fahri Doktora Unvanı (1998).

Adalet Ağaoğlu'nun YKY'deki öteki kitapları: 

Duvar Öyküsü (1992 Karşılaşmalar) 

(1993 Seçmeler (1993) 

Yazsonu (1993,1999) 

ROMANTİK Bir Viyana Yazı (1993,1994,1995' 2000) Ölmeye Yatmak (Dar Zamanlar 1,1994,1996) 

Bir Düğün Gecesi (Dar Zamanlar II, 1994,1995,1996) Hayır... (Dar Zamanlar III, 1994,1996) 

Geçerken (1996 Başka Karşılaşmalar)  

Toplu Oyunlar (1996) 

"Fikrimin İnce Gülü" (1999) 

Üç Beş Kişi (1999) 

Ruh Üşümesi (1999) 

Göç Temizliği (2000) 

Gece Hayatım (2000) 

Toplu Öyküler I (2001) 

Toplu Öyküler II (2001) 

Türk edebiyatının son zamanlarda yetiştirdiği en büyük yazarlardan biri olan Adalet Ağaoğlu, 13 Ekim 1929 yılında Ankara Nallıhan'da dünyaya geldi. Dört çocuklu tüccar bir ailenin tek kız çocuğu olarak yaşamını sürdürmüştür. İlköğrenimini dünyaya geldiği Ankara Nallıhan'da tamamlamıştır. Ortaöğrenimini 1938 yılında yerleştikleri Ankara'da Ankara Kız Lisesinde tamamladı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden 1950 yılında mezun olmuştur. Adalet Ağaoğlu 1954 yılında Halim Ağaoğlu ile hayatını birleştirmiştir.

Şiirlere ve edebiyata olan ilgisi lise çağlarında başlayan Adalet Ağaoğlu'nun ilk görevi 1946 yılında Ulus gazetesinde tiyatro eleştirileri yazarlığı yaparak başlamıştır. 1948 ile 1950 yılları arasında Kaynak Dergisinde şiirleri yayımlanmaya başladı. 1951 yılında TRT’de göreve başladı. Ankara Radyosunda Aşk Şarkısı adlı oyunu yazarak radyoda yayınlanmasını sağladı. Radyoda ki görevini sürdürürken, Ankara?da bir ilki gerçekleştirerek ilk özel tiyatroyu Meydan Sahnesini dört arkadaşı ile birlikte kurma başarısını gösterdiler. Meydan Sahne Dergisini çıkararak başarılarına ve Türk Edebiyatını yenilikler katmaya devam etmiştir.

Tiyatro eserlerine yenisini eklemeye devam ederek, Sevim Uzungören ile birlikte “Bir Piyes Yazalım” adlı tiyatro oyununu yazarak 1953 yılında Ankara'da sahnelenmesini sağladılar. Yazmış olduğu oyunlar ile adını duyurmaya devam eden ünlü yazar, her geçen gün oyunlarına yenisini eklemeye devam ederek dönemin en önemli yazarları arasındaki yerini almıştır. Tiyatro oyunu yazarlığından, roman yazarlığına geçişi 1973 yılında yayımlanan ilk romanı olan "Ölmeye Yatmak" ile olmuştur. Bu kitabını, Fikrimin İnce Gülü, Bir Düğün Gecesi, Yazsonu, Üç Beş Kişi, Hayır, Ruh Üşümesi, Romantik Bir Viyana Yazı adlı eserleri kaleme almıştır. Bu eserlerinden asker ile arasının açılmasına ve askeri kuvvetler ile mahkemelik olmasına neden olan Fikrimin İnce Gülü adlı eseri çok tartışılmıştır. Adalet Ağaoğlu’nun kaleme aldığı öyküler de, Sessizliğin İlk Sesi, Yüksek Gerilim, Hadi Gidelim ve Hayatı Savunma Biçimleridir. Adalet Ağaoğlu yayımlamış olduğu romanlarının yanı sıra hikâye, deneme, oyun ve anı tarzında da pek çok eseri kaleme alarak Türk Edebiyatında hatırı sayılır bir üne ve ödüle kavuşmuştur.

Bu ödüllerden de kısaca bahsedecek olursak, Sait Faik Hikâye Armağanı, Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü, Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü, Türkiye İş Bankası Edebiyat Ödülü, Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, Orhan Kemal Roman Armağanı, Aydın Doğan Vakfı Roman Ödülü, Madaralı Roman Ödüllerini almaya hak kazanmıştır.

Kitapları:
Bir Düğün Gecesi
Ruh Üşümesi
Üç Beş Kişi