PAUL KLEE

PAUL KLEE (18 Aralık 1879, Münchenbuchsee - 29 Haziran 1940, Muralto) Yedi yaşında keman çalmaya başladı. Eski Yunancaya ve resme özel bir ilgisi vardı. Yaşına göre oldukça iyi şiirler ve kısa öyküler yazıyordu. 

1900’de Münih Akademisine gidip Franz von Stuck’un öğrencisi oldu, ama Stuck’un gelenekçi tavrını-anatomi bilgisini artırmak için sürekli desen çizdiriyordutepki göstererek okuldan ayrıldı. Bir İtalya yolculuğunun ardından Bern’e dönüp 1904 yılına kadar gravür çalışmalarına ağırlık verdi. Kübizmi, Rembrant’ı Goya’yı Rousseau’yu Cezanné’ı keşfetti; Kandinsky ve Der Blaue Reiter grubuyla dost oldu. 

1906’da Lily Stumpf ile evlenerek Münih’e yerleşmişti. Henüz resim satamadığı için ailenin geçimini Lily’nin piyano dersleri sağlıyordu. 1907’de oğulları Felix doğdu, çok zor koşullarda yaşıyorlardı. 1914’de Tunus’a yaptığı yolculuk ışık ve rengin anlamını keşfetmesine yol açtı ve üslubunda derin izler bıraktı. 

1916’da askere alınıp Münih yakınlarında bir hava üssünden görevlendirildi. Artık suluboyalarını satabiliyordu. 1919’dan sonra yağlıboyaya yöneldi. Kullandığı boya hamurunu gittikçe kalınlaştırıyor, kendine özgü renkleri, gerçek dünyadan çok iç dünyasını yansıtıyordu. 

1921’de Walter Gropius’un çağrısı ile Bauhaus’da ders vermek için Weimar’a gitti. “Sanat için sanat” kavramına karşı “yararcı” sanatı savunan, güzel sanatlarla el sanatları arasındaki farkı ortadan kaldırmayı amaçlayan bir eğitim sisteminin uygulandığı okulda geliştirdiği eğitim yöntemlerini Padagogisches Skizzenbuch (1925; Eğitsel taslaklar kitabı) adı ile yayınlandı. 

1928’in sonlarında yaptığı Mısır gezisi de üzerinde Tunus gezisine benzer izler bıraktı. 1931’de Bauhaus’dan ayrılıp Duesseldorf Akademisinde ders vermeye başladı. Hitler’in iktidara gelişiyle birlikte, bir yabancı –İsviçreliolarak saldırılara uğrayan Klee, 1933’de Almanya’dan ayrılıp Bern’e döndü. Hastalık döneminin ardından ölüm korkusuyla çalışmalarına hız verdi. 

Vasiyeti üzerine ölüsü yakıldı, ama külleri iki yıl sonra Bern’deki Schosshalden Mezarlığına kondu. Gelmiş geçmiş en önemli sanatçılardan biri sayılan Klee’nin resimleri yanılsama konusundaki derin bilgisini ortaya koyar. 

Modern Sanatın en önemli aşamalarından birini oluşturan yapıtlarında, yaratıcı olarak ustalığının yanında, hiç eksilmeyen şiirsel ve lirik bir yönelim gözlemlenir. Belirli bir akıma bağlı olmamakla birlikte soyut resmi en çok etkileyenlerden biridir. Sanat üzerine birçok metin yazmıştır. 

* Paul Klee’nin modern sanat üzerine yazdığı bu metin 1924 yılında Jena’daki Müze’de bir sergi açılışında verdiği konferans temel alınarak hazırlanmıştır. 

** Burada, gerçekte kendisini kendi özgün diliyle anlatması gereken yapıtımın önünde konuşmak; bunu yapmakta haklı olduğuma ve doğru yaklaşımı bulabileceğime dair biraz endişeliyim. Çünkü bir ressam olarak sürüklendiğim yöne başkalarını da yönlendirme araçlarını elimde tuttuğumu hissetmeme rağmen, tek başına sözcüklerin kullanımı aracılığıyla aynı güvenilir kılavuzu sağlayacağımdan kuşkuluyum. 

Fakat sözcüklerin tek başlarına size yönelmeyecekleri, belki resimlerimden aldığınız birtakım belirsiz izlenimleri tamamlayıp yoğunlaştıracakları düşüncesiyle kendimi avutuyorum. Bu yol göstericiliği belirli ölçülerde sağlamayı başarırsam, bunu yapmak için aradığım nedeni bulmuş olmanın hoşnutluğunu yaşayacağım. 

Ayrıca “Ressam, konuşma, resim yap” serzenişinden sakınmak için, büyük ölçüde kendimi bir sanat yapıtının gelişmesi sırasında bilinçaltında gerçekleşen yaratıcı sürecin öğelerine biraz ışık tutmak ile kısıtlayacağım. Bana göre bir ressamın sözcükleri kullanmasının gerek nedeni, bilinçli olarak yarattığı biçimsel öğelerinin içerik üzerindeki etkisini hafifletmek ve bu etkiye yeni bir açıdan yaklaşılmasını sağlamak olmalıdır.